- Autyzm dotyczy wyłącznie dzieci/ z autyzmu się wyrasta – MIT Nazwa „autyzm wczesnodziecięcy” jest jedną z przyczyn tego błędnego skojarzenia. Jej autorem jest Leo Kanner, który jednak nie odnosił jej do okresu trwania choroby, ale do momentu jej rozpoznawania. Autyzm rozpoznawany jest zwykle w okolicy 3. roku życia dziecka, a jego objawy dostrzec można już w okresie niemowlęcym. Już przed 6. miesiącem życia uwagę zwrócić mogą następujące objawy: zaburzony kontakt wzrokowy, brak zainteresowania ludźmi, brak reakcji na komunikaty. Symptomami choroby pojawiającymi się poniżej pierwszego roku życia dziecka są również: brak reakcji na własne imię, brak adekwatnych reakcji emocjonalnych w sytuacjach społecznych (np. uśmiechu w odpowiedzi na uśmiech osoby dorosłej) oraz brak poszukiwania kontaktu z innymi osobami. Drugą z przyczyn utrwalania się powyższego stereotypu jest częste opisywanie w literaturze autyzmu u dzieci i bardzo rzadkiego wspominania o tym zaburzeniu w przypadku osób dorosłych. Nie oznacza to jednak, ani tego, że z autyzmu można wyrosnąć, ani tego, że dzieci cierpiące na autyzm nie dożywają do dorosłości. Niewielka ilość publikacji na temat przebiegu autyzmu u osób dorosłych wynika z wciąż niedostatecznej wiedzy na ten temat.
- Autyzm jest nieuleczalny – PRAWDA Jak dotąd nie wynaleziono leku na autyzm. Nie ma również dowodów na pełne wyleczenie kogoś z autyzmu przy pomocy terapii. Wczesne podjęcie terapii daje jednak szansę na znaczną poprawę funkcjonowania osoby cierpiącej na autyzm. Część autystów osiąga nawet częściową samodzielność i całkiem dobrze radzi sobie w relacjach społecznych.
- Na autyzm chorują tylko mężczyźni – MIT Autyzm nie należy do chorób sprzężonych z płcią. Prawdą jest jednak, że chłopcy zapadają na tę chorobę częściej niż dziewczynki. Niektórzy autorzy podają, że na autyzm choruje nawet 5-cio krotnie więcej mężczyzn niż kobiet.
- Autyzm jest chorobą genetyczną – CZĘŚCIOWO PRAWDA Przyczyny autyzmu nie są jednoznacznie określone. Istnieją hipotezy, zakładające genetyczne podłoże autyzmu. Jedną z nich jest teoria tzw. „zespołu kruchego chromosomu X”. Dzieci, u których stwierdzono występowanie tego zespołu, są zwykle upośledzone umysłowo, cechuje je nietypowy wygląd twarzy. Zespół kruchego chromosomem X jest jak dotąd najczęściej ustalaną przyczyną autyzmu.
- Autyzm dziecka jest winą rodziców – MIT Bardzo często słyszy się, że dziecko cierpi na autyzm z powodu odrzucającej bądź nadmiernie opiekuńczej postawy matki w okresie niemowlęcym. Jest to opinia bardzo krzywdząca i jak wykazują badania – bezzasadna. Badacze uważają, że na rozwój autyzmu wpływ mają czynniki biologiczne, związane z nieprawidłowościami w pracy mózgu. Nie udowodniono natomiast wpływu rodziców na rozwój tej choroby u dziecka.
- Osoby z autyzmem są upośledzone umysłowo / osoby z autyzmem są geniuszami – CZĘŚCIOWO PRAWDA Upośledzenie umysłowe bardzo często towarzyszy autyzmowi. Nie jest jednak tak, że każde dziecko, u którego zdiagnozowano autyzm, posiada również niższy niż przeciętny poziom inteligencji. Zwykle u osób autystycznych diagnozuje się upośledzenie w stopniu umiarkowanym. Zdarza się, że osoba autystyczna przejawia wybitne uzdolnienia. Mówimy wtedy o syndromie Sawanta. Charakterystycznym dla tego syndromu jest to, że osoba upośledzona umysłowo posiada ponadprzeciętne zdolności w jakiejś dziedzinie. W związku z tym syndromem mówi się często o „upośledzonym geniuszu”, czyli osobie, która nie radzi sobie z podstawowymi czynnościami życia codziennego, ale ujawnia niezwykłe umiejętności w jakiejś dziedzinie np. matematyce, muzyce czy rysunku. Możliwe jest również zdiagnozowanie autyzmu u osoby o przeciętnym poziomie inteligencji.
- Osoby autystyczne nie mówią – CZĘŚCIOWO PRAWDA Jedną z cech charakterystycznych w rozpoznawaniu autyzmu jest niespecyficzny rozwój mowy. Zakres posługiwania się mową jest w autyzmie bardzo zróżnicowany. Niektóre dzieci prawie wcale nie posługują się językiem, wypowiadając tylko pojedyncze słowa, inne natomiast mają dość rozbudowany słownik. Wynika to z faktu, że osoby autystyczne często nie rozumieją poszczególnych słów, zwłaszcza takich, które mają wiele znaczeń. Mowa dzieci autystycznych charakteryzuje się pewną sztucznością, sprawia wrażenie wyuczonej, wypracowanej. Jest ona zwykle bezosobowa. Często spotykane są również echolalia, czyli powtarzanie zasłyszanych wcześniej słów, zdań a nawet całych wypowiedzi, zwykle w niewłaściwym momencie.
- Autyści nie utrzymują kontaktu wzrokowego – PRAWDA
Utrzymywanie kontaktu wzrokowego sprawia osobom autystycznym sporą trudność. „Unikanie” patrzenia w oczy nie jest jednak umyślne. Dzieci autystyczne nie rozumieją znaczenia kontaktu wzrokowego, nie potrafią również używać go w celu odczytywania intencji innych ludzi. Patrzenie na rozmówcę często utrudnia autystom skoncentrowanie się na jego wypowiedzi, ilustruje to poniższy cytat:
” Rodzice bardzo chcą, żeby patrzeć na nich przy mówieniu. To głupie. Mówią, że nie słucham jak nie patrzę. A to nie prawda. Tylko ja nie lubię patrzeć. Ludzie mają dziwne twarze i zamiast słuchać, zaczynam się śmiać. Do tego ruszają ustami i brwiami i jeszcze mrugają oczami. Jak to wszystko widzę, to już zupełnie nie rozumiem co mówią (.)”[2] - Osoby z autyzmem nie lubią ludzi – MIT Jednym z kryteriów diagnostycznych autyzmu jest zaburzony rozwój relacji społecznych. Dzieci autystyczne podobnie jak nie rozumieją mowy, tak też nie rozumieją zachowań społecznych. W odróżnieniu od osób zdrowych, które nabywają kompetencje społeczne w sposób naturalny, autyści muszą się tych kompetencji nauczyć. W związku z trudnościami w rozpoznawaniu znaczenia gestów, osoby autystyczne często izolują się od społeczeństwa. Nie oznacza to jednak, że autyści nie potrzebują relacji z innymi lub że nie lubią ludzi.
- Osoby autystyczne nie lubią zmian – PRAWDA Wśród kryteriów diagnostycznych zaburzeń autystycznych wyróżnia się występowanie sztywnych, powtarzalnych wzorców zachowania i niechęć do zmian. Dzieci autystyczne przejawiają duże trudności w rozumieniu sygnałów werbalnych i niewerbalnych, znaczeń symboli i abstrakcyjnym myśleniu. Dlatego też autyści często powracają do tego, co znane. Każda zmiana w życiu osoby autystycznej powoduje drastyczny spadek poczucia bezpieczeństwa.
- Osoby autystyczne nie potrafią kochać – MIT Autyści spostrzegają świat dosłownie, dlatego zrozumienie tak abstrakcyjnego pojęcia, jakim jest miłość, sprawia im sporą trudność. Nie odnajdują się oni we flircie, nie rozumieją zawiłych metod podrywu, ale jak każdy potrzebują miłości i chcą ją dawać. Doświadczanie emocji nie jest obce osobom autystycznym. Wiele dzieci autystycznych tworzy więzi emocjonalne z opiekunami. Niektórzy autyści potrafią tworzyć związki partnerskie. Utrudnieniem jest jednak okazywanie emocji – autyści często nie rozumieją ich i nie potrafią okazywać adekwatnie do sytuacji.
Jak możesz pomóc osobie autystycznej?
Nawiązanie kontaktu z osobą autystyczną nie jest łatwe. Wiąże się ono z podjęciem ogromnego wysiłku zarówno ze strony osoby autystycznej, jak i ze strony osoby zdrowej. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, co zrobić, aby kontakt z osobą autystyczną był nieco łatwiejszy.
Po pierwsze – staraj się używać prostych zwrotów, mów krótkimi zdaniami, używaj słów jednoznacznych. Nie mów za szybko, zadawaj konkretne, proste pytania.
Po drugie – nazywaj swoje uczucia. Mów wyraźnie o tym, co czujesz w związku z daną sytuacją. Staraj się, aby twoje reakcje werbalne i niewerbalne były spójne (np. kiedy mówisz, że jesteś wesoły – uśmiechnij się).
Po trzecie – pomagaj autyście nazywać jego uczucia. Kiedy zauważysz u osoby autystycznej złość, radość, czy jakiekolwiek inne emocje, powiedz jej o tym. Jeśli widzisz, że emocje te okazywane są w sposób nieadekwatny do sytuacji, spróbuj wytłumaczyć autyście, co ludzie w takim momencie czują.
Po czwarte – nie odrzucaj osoby autystycznej, jeśli jej zachowanie odbiega od normy. Spróbuj wytłumaczyć jej, jak powinna się zachować w danej sytuacji. Nie wymagaj od niej jednak, że od razu to zrozumie.
Po piąte – staraj się mieć przy sobie przedmiot, o którym wiesz, że uspokaja osobę z autyzmem. Jeśli widzisz, że autysta jest zdenerwowany, znajdź bezpieczne, ciche miejsce, w którym będzie mógł się uspokoić. Przewiduj różne sytuacje.
Po szóste – bądź otwarty, nie izoluj, spróbuj zrozumieć, słuchaj, bądź cierpliwy. Najlepszym, co możesz zrobić, żeby pomóc osobie autystycznej, to dać jej poczucie bezpieczeństwa i akceptacji.